راه‌های افزایش امید به زندگی سالمندان را بدانید + ۸ راهکار کاربردی

شاخص امید به زندگی ایرانیان در مردان بین ۶۰ تا ۶۴ سال حدوداً ۲۱٫۴ درصد و در زنان ۲۳٫۴ درصد است. درحالی‌که میانگین امید به زندگی در کشورهای دیگر مانند آمریکا ۷۶ سال بوده و بیشتر است. درحالی‌که نسل‌های جوان احتمالاً عمر طولانی‌تری خواهند داشت؛ اما این بدان معنا نیست که سالم‌تر زندگی خواهند کرد، طول عمر همراه باکیفیت و سلامت مهم است.

در این گفتار به راه‌های افزایش امید به زندگی سالمندان می‌پردازیم و خواهیم گفت که سالمندان چه‌کارهایی را می‌توانند انجام دهند تا در سلامت کامل و بدون هیچ مشکلی زندگی کنند.

تحقیقات نشان می‌دهد که اگر سالمندان در سبک زندگی خود تغییراتی خاص، ایجاد کنند سالم‌تر مانده و مدت طولانی‌تری زندگی خواهند کرد. مواردی همچون تنظیم رژیم غذایی سالم، تعامل با جامعه و همسالان و مشارکت‌های اجتماعی، رابطه عاطفی و همچنین انجام روزانه ورزش، سلامتی آنها را تقویت می‌کند.

شاخص امید به زندگی چیست؟

شاخص امید به زندگی در یک کشور یا جامعه بیانگر متوسط طول عمر زنان و مردان است. هر چقدر که شاخص‌های بهداشتی و درمانی در جامعه بیشتر شود، شاخص امید به زندگی نیز افزایش می‌یابد.  به‌طورکلی میانگین شاخص امید به زندگی در زنان تقریباً ۴٫۵ درصد نسبت به مردان در سراسر جهان بیشتر است.

موضوع امید به زندگی بسیار مهم بوده و براساس آن کیفیت زندگی افراد نیز تعریف می‌شود. وقتی همه مردم به‌خصوص سالمندان عزیز یاد بگیرند که امیدوارانه‌تر زندگی کنند؛ بسیاری از موانع و مسائل زندگی نیز به‌راحتی حل شده و آنها می‌توانند سالم‌تر، باانگیزه‌تر، شادتر به زندگی خود ادامه دهند.

۸ راهکار افزایش امید به زندگی در سالمندان

۱- معاشرت و روابط اجتماعی

 یکی از راه‌های افزایش امید به زندگی سالمندان مشارکت و تعاملات اجتماعی است. معاشرت با دوستان، خانواده و فامیل باعث افزایش سلامتی روحی و جسمی افراد مسن می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که برقراری روابط مثبت و محکم و گسترده با دیگران استرس، ترس، افسردگی، حس پوچی را در سالمندان عزیز کمتر کرده و زندگی بهتری نیز دارند.

 در بسیاری از موارد نیز اگر فرد مسن درگیر روابط معنادار شود، امید به زندگی او نیز بیشتر خواهد شد. روابط معنادار به مفهوم گفتگو در مورد اعتقادات، علایق، تاریخ یا شرکت در فعالیت‌هایی است که فرد از انجام آن لذت می‌برد.

معمولا خانه سالمندان، مشاوره روانشناسی، برنامه‌های آموزشی و سرگرم‌کننده به منظور تقویت روابط و معاشرت افراد مسن را در دستور کار خود قرار می‌دهد.

۲- تقویت رابطه عاطفی میان همسران در سالمندی

رابطه عاطفی همسران در دوران سالخوردگی باعث ایجاد احساس دلگرمی، عشق و انگیزه می‌شود و به سالمندان کمک می‌کنند تا از تندرستی بیشتری برخوردار شوند.

بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۲۲ در مجله Applied Gerontology نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد سالمندانی که به‌ضرورت رابطه عاطفی مثبت در دوران پیری باور دارند ۷۸ درصد بیشتر از کسانی که چنین باوری ندارند، امید به زندگی داشته و بهتر زیست خواهند کرد.

۳- گیاه‌خواری در رژیم غذایی

بازهم بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از مطالعات در زمینه تغذیه سالمندان، گزارش می‌شود افراد سالخورده‌ای که اصول گیاه‌خواری را در سبک تغذیه خود رعایت می‌کنند در برابر ابتلا به بیماری‌ها ایمن هستند و امید به زندگی در آنها به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.

 میوه‌ها، سبزی‌ها، حبوبات، آجیل و غلات سبوس‌دار خطر ابتلا به بیماری‌های عمده نظیر دیابت، فشارخون، چربی خون، سکته قلبی، افسردگی و سایر بیماری‌ها را در سالمندان به‌مراتب کاهش می‌دهند. یعنی افراد مسن گیاهخوار بین ۶ تا ۱۰ سال بیشتر عمر می‌کنند و سالم‌تر خواهند بود.

**لازم به ذکر است اقدام به گیاه‌خواری در رژیم غذایی سالمند باید تحت نظارت پزشک متخصص قرار گیرد در غیر این صورت مخاطره‌آمیز خواهد بود؛ مگر اینکه فرد مسن از ابتدا رژیم گیاه‌خواری را در روش تغذیه خود داشته است.

۴- انجام فعالیت های ورزشی منظم و روزانه

 بهبود شاخص امید به زندگی و ورزش‌های روزانه رابطه تنگاتنگی با یکدیگر دارند. بررسی جامع مطالعات در مجله تحقیقاتی سالمندی نشان می‌دهد افراد مسنی که به طور منظم حداقل ۳ ساعت در هفته ورزش می‌کنند بین ۶ تا ۹ سال بیشتر از سالمندانی که بی‌تحرک هستند، عمر می‌کنند.

احتمالاً شروع ورزش در سالمندان کمی دشوار است؛ اما با داشتن اراده و تمرینات منظم روزانه، ورزش‌کردن به یک عادت مثبت تبدیل می‌شود فقط کافی است که فرد مسن حداقل ۲۰ دقیقه در روز فعالیت و تحرک لازم را انجام دهد.

البته منظور از انجام تمرینات، ورزش‌های سنگین یا رفتن هر روز به باشگاه نیست. انجام ورزش‌های خانگی همچون یوگا مناسب سالمندان،  تمرینات کششی، شنا یا پیاده‌روی سریع برای افراد سالخورده بسیار مفید است.

۵- کاهش میزان استرس و اضطراب

یکی از مهم‌ترین راه‌های افزایش امید به زندگی سالمندان، کاهش میزان استرس و اضطراب است. دوری از خبرهای بد موجود در رسانه‌های اجتماعی، تماشای تلویزیون، دوری از افراد بدبین و منفی‌نگر همگی در کاهش استرس تأثیرگذار هستند.

 گشت‌وگذار در طبیعت، مسافرت و در معرض آفتاب قرارگرفتن، دیدن فیلم‌های کمدی و خنده‌دار از ابتلا به افسردگی، بیماری‌های قلبی، کنترل فشارخون بالا در سالمندان جلوگیری کرده و استرس و نگرانی را به طور قابل‌توجهی کم می‌کند.

وقتی اضطراب در بدن بالا می‌رسد سطح کورتیزول خون نیز افزایش‌یافته و باعث تجزیه سلول‌ها و تولید رادیکال‌های آزاد می‌شود. رادیکال‌های آزاد به DNAهای سلولی آسیب می‌رسانند و باعث پیری زودرس و عملکرد نادرست سلول‌های بدن می‌شوند.

۶- عدم اعتیاد به سیگار، الکل و مواد مخدر

البته عدم استعمال سیگار و مواد مخدر هم برای افراد جوان و هم افراد مسن بسیار خوب است. به‌طورکلی سیگارنکشیدن باعث جلوگیری از پیری زودرس، بیماری‌های خطرناک، آسیب‌رسانی به اندام‌های داخلی بدن و غیره می‌شود.

اگر فرد سالمندی سیگار می‌کشد یا الکل مصرف می‌کند، طبیعتاً ترک آن کاری دشوار است؛ اما به‌محض اینکه فرایند ترک شروع می‌شود، شواهدی از سلامتی و شادابی نیز نمایان می‌شود؛ بنابراین تلاش برای ترک اعتیاد کاری بسیار ارزشمند است.

۷ نکته برای داشتن دوران سالمندی شاد را بدانید رعایت این موارد کمکی برای افزایش امید به زندگی در سالمندان همچنین تجربه زندگی با کیفیت‌تر در دوران سالمندی خواهد بود.

۷- انجام آزمایش و چکاپ های منظم و دوره ای

بسیار لازم و ضروری است که تک‌تک سالمندان حداقل سالی یکبار برای معاینات فیزیکی و روحی به پزشک مراجعه نمایند. چنانچه سالمند مبتلا به یک یا چند بیماری مزمن است، حتماً نظارت کافی بر انجام چکاپ‌های دوره‌ای و داروهای مصرفی بسیار حیاتی است. در بسیاری از موارد طبق دستور پزشک، سالمندان باید واکسن‌های سالانه مانند آنفولانزا، کووید و زونا و. را دریافت نمایند.

 انجام غربالگری‌های معمول بر اساس سن و جنس نیز مهم است. مواردی همچون ماموگرافی، کولونوسکوپی، پاپ‌اسمیر و غیره نیز باید صورت گیرد تا فرد مسن را از خطر ابتلا به بیماری‌های خطرناک ایمن نگه دارند.

۸- عدم تماشای تلوزیون بیش از حد

متأسفانه تلویزیون دیدن و گوش‌کردن اخبار برای سلامتی افراد به‌ویژه سالمندان مضر است. تماشای زیاد تلویزیون حتی افراد جوان و سالم را بی‌تحرک و کاملاً غیرفعال می‌کند و احتمال افزایش وزن را بالا می‌برد. در خصوص سالمندان تماشا و گوش کردن به اخبار منفی بسیار مضر است و روحیه افراد سالخورده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و سطح اضطراب و میزان استرس را بالا می‌برد؛ بنابراین توصیه می‌شود چنانچه فرد سالخورده در منزل دارید تا جای ممکن هنگام پخش اخبار تلویزیون خود را خاموش نگه دارید.

نشستن‌های طولانی پای تلویزیون منجر به کمردرد و گردن درد مزمن شده و استرس زیادی به همراه دارد؛ و در نتیجه این تنش‌ها تأثیر منفی بر سلامتی کلی بدن خواهد داشت.

تماشای مداوم باعث ابتلا به چاقی، چربی خون، دیابت می‌شود و کسانی که معمولاً ۶ ساعت پای تماشای آن هستند پنج سال کمتر عمر می‌کنند. به طور متوسط هر یک ساعت تماشای تلویزیون پس از سن ۲۵ سالگی، امید به زندگی را تقریباً ۲۲ دقیقه کاهش می‌دهد.

سخن پایانی

امروزه سالمندان از سلامتی جسمی و روانی بیشتری برخوردار هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که ایجاد عادات و رفتارهای سالم در سبک زندگی به افراد مسن کمک می‌کند تا دهه ۶۰ و ۷۰ زندگی خود فعال و سالم بمانند؛ بنابراین امید به زندگی تقریباً ۱۰ سال بیشتر می‌شود. عاداتی همچون ورزش‌های منظم، رژیم گیاه‌خواری، پرهیز از سیگار و الکل، مشارکت اجتماعی و روابط با دیگران راه‌های افزایش امید به زندگی در سالمندان است.